Doelen stellen, wie heeft het er tegenwoordig niet over? Zeker in ondernemerstrainingen komt het eigenlijk altijd terug. Je lange termijn doelen. Je jaardoelen. Je kwartaal- of maanddoelen. En alles moet SMART. Maar is dat wel zo verstandig?
Doelen als ondernemer
Ook in mijn trainingen komt het doelen stellen terug. Waarom? Omdat het werkt. Vooral als je het op de juiste manier doet.
Toen ik in 2009 net begon als ondernemer, stelde ik geen doelen. Ik had wel ongeveer een idee waar ik na een paar jaar wilde zijn, maar daar bleef het bij. Het resultaat bleef dan ook uit.
Doel of droom
Het verschil tussen een doel en een droom is actie. Pas als je dromen doelen worden, gaan ze uitkomen. Dus toen ik doelen ging stellen en daarop actie ging ondernemen, begon ik steeds succesvoller te worden.
Welke doelen stel je dan als ondernemer?
- Lange termijn doelen: Wat wil je over 3-5 jaar bereikt hebben?
- Jaardoelen: Wat wil je aan het eind van het jaar bereikt hebben?
- Korte termijn doelen: Wat wil je over 1-3 maanden bereikt hebben?
Samenhang doelen
Waarom die verschillende soort doelen?
Wanneer je korte, midellange en lange termijn doelen laat samenhangen, versterken ze elkaar en kom je sneller verder vooruit. Ik zal het verhelderen.
Lange termijn
Je begint met de lange termijn doelen. Heb je die nog niet, dan wordt het tijd om ze op te stellen. Wat wil jij over 3 tot 5 jaar bereikt hebben. Hoe je deze doelen opstelt, vertel ik je verderop.
Heb je eenmaal lange termijn doelen, dan is het wel zaak om af en toe te kijken of ze nog kloppen en om ze mogelijk bij te stellen. Ik doe dat zelf elk jaar, tijdens het opstellen van mijn jaardoelen.
Middellange termijn
Met middellange termijn wordt meestal 1 jaar bedoeld en zo gebruik ik ze ook. Aan het begin van het jaar stel ik deze op en gedurende het jaar stel ik ze soms bij op basis van voortschrijdend inzicht.
Stel je deze doelen zomaar los op? Nee, ze zijn altijd gekoppeld aan een lange termijn doel. Zo zorg je ervoor dat je steeds een stapje dichter bij die toekomst komt.
Korte termijn
Met korte termijn bedoel ik doelen voor maximaal 3 maanden vooruit. Dit kan ook 1 maand zijn.
Deze doelen stel je op aan de hand van je jaardoelen. Door deze steeds verdere verfijning worden die lange termijn doelen haalbaar. Of eigenlijk: worden het doelen in plaats van dromen.
Zelf doe ik beide. Ik stel aan de hand van mijn jaardoelen kwartaaldoelen op. En aan de hand van de kwartaaldoelen stel ik maandoelen op.
SMART
Waarom heb ik het over doelen en SMART?
Omdat de meesten, net als ik indertijd, te horen krijgen dat je doelen SMART op moeten stellen. Alle doelen, al liggen ze nog zo ver in de toekomst.
Bij een van de bedrijven waar ik gewerkt heb, moest ik in mijn POP (Persoonlijk Ontwikkel Plan) jaardoelen opstellen. Deze moesten SMART en als ik ze niet haalde kostte het me een deel van mijn bonus. Dit gold natuurlijk niet alleen voor mij, maar voor al mijn collega's.
Het resultaat? De lat lager leggen, want je wilde die bonus niet missen. Dit is natuurlijk maar een voorbeeld. Toch is dit wat vaak het resultaat is van SMART doelen. Ook bij ondernemers.
Dat is toch niet zo erg? Dat zou je misschien denken, maar hoe lager je de lat legt als ondernemer, hoe minder je je ontwikkelt en groeit. Bottomline: minder klanten kunnen helpen en minder omzet. Zeg jij het maar: Vind je dat echt niet erg?
Historie van SMART
SMART is ontwikkeld als hulpmiddel in (project)management om doelstellingen en taken duidelijk te formuleren. Het is in 1981 geïntroduceerd en sindsdien vrijwel een standaard geworden.
Laat ik meteen duidelijk zijn: Ik heb niets tegen SMART op zich. Het is een goed hulpmiddel, wanneer het op het juiste moment ingezet wordt. Ik heb het in mijn tijd als projectleider veelvuldig gebruikt.
SMART in het kort
Om even zeker te zijn waar SMART ook alweer voor staat, hier de betekenis van de letters:
- Specific (Specifiek)
- Measurable (Meetbaar)
- Achievable (vaak vertaald naar Acceptabel)
- Realistic (Realistisch)
- Timely of Time-bound (Tijdsgebonden)
Wanneer SMART niet werkt
Wat is dan het probleem met SMART?
Kort gezegd: Het komt niet overeen met hoe ons brein werkt als het gaat om doelen op de middellange of lange termijn.
Meetbaarheid
Een veel gehoord commentaar op SMART gaat om de M: meetbaar. Door alles meetbaar te willen maken en daarop af te rekenen, werkt het niet voor creatieve of inspirerende doelen. Zeker doelen die verder in de toekomst liggen, zijn vaak wat minder scherp te meten.
Realistisch remt
De ondernemers die het hardste groeien, stellen doelen waarbij ze zich niet te druk maken over realistisch. Er zijn twee problemen met proberen het realistich te maken.
Ten eerste ga je daardoor uit van wat je al kan en kent en niet van wat mogelijk zou kunnen zijn.
Het tweede probleem is dat je al van tevoren gaat bedenken (bewust of onbewust) hoe je het doel kunt bereiken, wat je blind maakt voor veel van de kansen die je sneller vooruit kunnen helpen.
Ons brein kent geen tijd
Het laatste probleem is het tijdsgebondene van SMART. Ons brein kent geen tijd. Om toch met tijd om te gaan maakt het een inschatting aan de hand van het verleden. Om precies te zijn van verwachting hoe lang gebeurtenissen en handelingen duren aan de hand van herinneringen.
Uit onderzoek blijkt dat we met dit trucje 3 maanden vooruit te kunnen denken. Met andere woorden: de T van tijdsgebonden werkt alleen voor doelen en taken die niet verder dan 3 maanden in de toekomst liggen.
Een nieuwe methode
Als SMART niet werkt, wat dan wel?
Dat was ook mijn vraag. Ik ben op zoek gegaan naar een methode die past bij hoe ons brein werkt, zeker voor doelen op de middellange en lange termijn. Helaas heb ik er geen kunnen vinden. Dus ben ik gaan kijken of ik zelf een methode kon ontwikkelen die overeenkomt met onze huidige kennis van psychologie en neurologie.
Stukjes brein
Ik ben gaan nadenken over hoe de linker en rechter hersenhelften met elkaar konden samenwerken, zodat de methode effectiever zou zijn. Ons brein werkt namelijk het beste wanneer beide helften samenwerken.
De volgende uitdaging was om het rationele deel van ons brein (hersenschors) te betrekken, tegelijk met ons emotionele brein (limbisch systeem) en ons oerbrein (hersenstam).
We denken vaak dat onze ratio, ons bewuste deel van ons brein, het sterkste is. Daarom dat veel methodes zich alleen daarop richten.
Ons on(der)bewuste deel van ons brein, de evolutionair oudere delen, zijn in werkelijkheid veel sterker. Ze bevatten 70 keer zoveel hersencellen! Daarom dat de nieuwe methode zich óók daarop moest gaan richten.
Geboorte van de methode
Het leek een onmogelijk puzzel. Tot ik eind 2017 even weg zat te dromen tijdens het opstellen van mijn jaardoelen voor het nieuwe jaar. Kerst was net achter de rug en qua werk was het even wat rustiger. Een goede tijd om doelen voor het nieuwe jaar op te stellen.
Terwijl ik zat weg te dromen, zag ik een afbeelding van Shiva voor me en zonder te weten waarom schreef ik die naam op. Op dat moment viel het kwartje, of eigenlijk een handvol kwartjes, en is de SHIVA-methode geboren. Ik zag de woorden én hoe ze verbonden waren aan het brein voor me.
En hoe sprekend is het dat de methode voor het beschrijven van doelen de naam heeft van de Hindu god van creatie?
SHIVA to the rescue
Wat houdt de SHIVA-methode nu in?
Net als SMART staat elke letter voor een woord met een bepaalde betekenis. In mijn ondenemerstrainingen leer ik je alle ins en outs, maar dat gaat te ver voor deze blog. Ik hou het hier daarom kort.
SHIVA staat voor: Specifiek, Helpend, Inspirerend, Visueel en Acceptabel.
Specifiek
Wanneer ik ondernemers vraag naar waar ze over 3, 5 of 10 jaar willen zijn, dan krijg ik vaak vage of abstracte antwoorden. Voor ons rationele brein is dat geen probleem.
Voor ons onderbewuste deel van het brein helaas wel. Je weet wel, dat deel van het brein dat 70 keer zo groot is. Ons onderbewustzijn is concreet. Vandaar dat je een (middel)lange termijn doel sneller en makkelijker bereikt, wanneer je je doel specifiek maakt.
Helpend
Elke doel zou helpend moeten zijn aan een groter doel of het grotere geheel. Je lange termijn doelen zijn dan helpend aan je (levens)missie of passie. De middellange termijn doelen aan je lange termijn doelen, etc. Op deze manier kan je ervoor zorgen dat je bewust én onbewust één duidelijke richting op gaat.
Idealiter zijn ze ook onderling helpend, dus versterken bijvoorbeeld je middellange termijn doelen elkaar. Wanneer alle energie van je brein één richting op gaat, ga je vele malen sneller.
Inspirerend
In tegenstelling tot de 'realistisch' van SMART is het belangrijk dat je (middel)lange termijn doelen je inspireren en je uitdagen. Wanneer een doel je inspireert, dan ga je makkelijker door bij tegenslagen of zoek je harder naar een oplossing om een obstakel te omzeilen.
Zonder inspiratie is de kans groot dat je doel in de loop van een jaar sneuvelt. Bij een lange termijn doel is het vrijwel zeker.
Visueel
Ons oerbrein is sensorisch. Met andere woorden: Het snapt de 'taal' van de zintuigen. Visueel gaat niet alleen over zicht, maar over het betrekken van de zintuigen. Liefst zoveel mogelijk, maar voor 99% van de mensen is een beeld oproepen het makkelijkst en dus de basis.
Zoals ik eerder al aangaf snapt ons brein geen tijd. Dus wanneer wij ons voorstellen hoe het eruit ziet, als we ons doel behaald hebben, dan zal ons brein er alles aan doen om dat werkelijkheid te laten worden. Zeker wanneer we dat combineren met een fijn, blij, trots of ander positief gevoel.
Acceptabel
Komt acceptabel niet weer overeen met realistisch? Nee, het gaat er hierbij om of je erin kunt geloven. Wanneer je zelf niet in (de uitkomst van) een doel gelooft, dan gaat je onderbewustzijn er niets mee doen.
Je kunt dit geloof vergroten. Beschrijf in verhalende vorm hoe je het gaat bereiken, reken jezelf voor hoe het kan kloppen of kijk naar andere zoals jij die het al bereikt hebben. Komt het geloof toch niet, stel dan je doel bij.
Aan de slag
Hoe staat het met jou doelen? Heb je die? En zijn ze bijgewerkt? Niet te vergeten: Zijn ze SHIVA?
Ik nodig je uit om gebruik te maken van SHIVA en je doelen hiermee te (her)schrijven. Uiteindelijk heb je namelijk niets aan deze informatie, zolang je er niets mee doet. Dus pak het op en laat SHIVA je helpen om (sneller) succesvol te worden.
Doelen stellen en het gebruik van SHIVA en SMART komen terug in het R.O.C.K. Solid Business System®. Dit is een compleet en praktisch systeem om je bedrijf op te bouwen. Van fundering tot succes.
Wil je dit systeem leren gebruiken, inclusief alle ins en outs van SHIVA, kom dan naar de training Succes door authentiek ondernemerschap. Op dit moment heb ik daar een geweldige eenmalige aanbieding voor. Lees hier verder.
Help elkaar
De tijd dat we alleen maar bezig waren met ons eigen hagje laten we gelukkig steed meer achter ons. Help daarom ook je collega ondernemers en andere professionals met deze informatie. Deel het met onderstaande knoppen.
Ik heb de wijsheid niet in pacht. Deel met ons jouw ervaringen met doelen stellen in het reactieveld hieronder. Zo kunnen we van elkaar leren. Samen komen we verder.
Wat een mooi en inspirerend verhaal Eli. Kan wat mij betreft korter en zonder woorden als ‘niet’ (waarom SMART NIET werkt), maar heel mooi dat je een nieuwe (betere) naam gevonden hebt. Al de copyrights geclaimed? Mooie plaatjes ook erbij en lekker groot lettertype; leest heel makkelijk.
Dank voor het delen; ik ga er zeker gebruik van maken. Inderdaad bevorderd dit het creatieve proces en de uitdagingen ipv inkaderen van hetgeen al is. Lijkt me leuk om daar een workshop over te maken, met creatieve voorbeelden van mensen die de SHIVA methode in de praktijk gebracht hebben. En lekkere (gezonde) hapjes van Thee van Toen natuurlijk! Ik hoor wel of je interesse hebt. Al aan een TED-talk gedacht? The sky is the limit!
Dank je voor je reactie en complimenten Renate.
Zo heeft ieder haar of zijn eigen stijl. Waarom ik het woordje ‘niet’ wel gebruik, heeft ook weer te maken met de psychologie en neurologie achter copywriting, oftewel een boodschap effectief overbrengen. Het gaat te ver om hier in detail op in te gaan. Het komt zeker terug in de training.
Daar een leuke workshop van maken is altijd een goed idee. Zeker bij voldoende belangstelling. Die TED-talk hou ik in gedachten.